Lý Trợ
Từ ngày 15/8/2025, Nghị định 226/2025/NĐ-CP của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của các nghị định quy định chi tiết thi hành Luật Đất đai 2024 sẽ chính thức có hiệu lực, trong đó có nhiều điểm mới liên quan đến bố trí tái định cư.
Theo quy định tại Nghị định này, suất tái định cư tối thiểu theo khoản 8 Điều 111 Luật Đất đai 2024 có thể được bố trí bằng đất ở, nhà ở hoặc bằng tiền, tùy theo sự lựa chọn của người dân. Trường hợp bố trí bằng đất ở thì diện tích đất tái định cư không được nhỏ hơn mức tối thiểu do UBND cấp tỉnh quy định; nếu bằng nhà ở thì không nhỏ hơn diện tích căn hộ tối thiểu theo Luật Nhà ở. Nếu tính bằng tiền thì giá trị phải tương đương với một suất tái định cư tối thiểu bằng đất ở hoặc nhà ở tại nơi tái định cư. UBND cấp tỉnh căn cứ điều kiện thực tế để quyết định phương án cụ thể.
Đối với trường hợp người dân đang sử dụng nhà ở thuộc sở hữu nhà nước nằm trong phạm vi bị thu hồi, nếu phải phá dỡ và không còn chỗ ở nào khác trong cùng địa bàn cấp xã thì được bố trí thuê nhà ở tại khu tái định cư với mức giá thuê nhà ở thuộc sở hữu nhà nước. Sau đó, Nhà nước có thể bán nhà cho người đang thuê theo quy định pháp luật. Nếu địa phương có quỹ đất, quỹ nhà tái định cư hoặc nhà ở thương mại, xã hội thì người dân có thể được xem xét giao đất, mua nhà hoặc hỗ trợ bằng tiền để tự lo chỗ ở mới.
Đáng chú ý, đối với các dự án quốc phòng, an ninh, giao thông, thủy lợi hoặc hạ tầng phải thu hồi đất ở mà người dân có nhu cầu tái định cư tại chỗ, việc bố trí có thể được thực hiện thông qua hoán đổi vị trí đất ở sang phần diện tích đất nông nghiệp còn lại. Khi đó, người dân được phép chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp sang đất ở trong hạn mức theo Luật Đất đai 2024 và được miễn tiền sử dụng đất đối với phần diện tích hoán đổi.
Về quỹ đất và quỹ nhà phục vụ tái định cư, cơ quan bồi thường, hỗ trợ, tái định cư có thể trực tiếp triển khai dự án hoặc nhận chuyển nhượng đất ở, nhà ở thương mại, nhà ở xã hội để bố trí. Nguồn vốn thực hiện lấy từ ngân sách, Quỹ phát triển đất, Quỹ đầu tư phát triển, các quỹ tài chính khác hoặc do chủ đầu tư ứng trước. Các khâu từ lập, thẩm định, phê duyệt dự án đến việc mua nhà thương mại, nhà ở xã hội đều phải tuân thủ quy định của pháp luật liên quan.
Trường hợp hộ gia đình, cá nhân có đất gắn liền với nhà ở bị thu hồi nhưng không đủ điều kiện bồi thường bằng đất ở, nếu không có chỗ ở nào khác tại cùng cấp xã thì Nhà nước vẫn xem xét giao đất có thu tiền sử dụng đất hoặc bố trí mua, thuê, thuê mua nhà ở.
Về địa điểm tái định cư, ưu tiên trước hết là trong cùng địa bàn cấp xã nơi có đất thu hồi; nếu không có thì tại xã khác có điều kiện tương đương; đồng thời, ưu tiên lựa chọn khu đất có vị trí thuận lợi để hình thành khu tái định cư.
Song song với đó, Luật Nhà ở 2023 (Điều 48) cũng quy định các hình thức bố trí tái định cư, gồm: xây dựng nhà ở theo dự án để bán, cho thuê mua hoặc cho thuê; đặt hàng hoặc mua nhà ở thương mại; bố trí mua, thuê mua, thuê nhà ở xã hội; thanh toán bằng tiền để người dân tự lo chỗ ở; bố trí tái định cư trong dự án cải tạo, xây dựng lại chung cư; hoặc theo quy định của pháp luật đất đai.
Về quỹ đất để xây dựng nhà ở tái định cư, Luật Nhà ở 2023 (Điều 50) quy định phải được xác định trong quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết và tuân thủ các yêu cầu của Luật Đất đai. Nghĩa vụ tài chính khi sử dụng đất để xây dựng khu tái định cư được tính toán theo quy định pháp luật hiện hành.
Như vậy, từ ngày 15/8/2025, các quy định mới này sẽ mở rộng lựa chọn, đảm bảo quyền lợi cho người dân khi bị thu hồi đất, đồng thời tăng tính linh hoạt trong việc bố trí tái định cư, góp phần ổn định đời sống và thúc đẩy phát triển đô thị, nông thôn.
Tags: Quy định mới về bố trí tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất từ ngày 15/8/2025
