Xót xa chục ngàn căn hộ tái định cư bỏ không lãng phí ở Sài Gòn

Trong khi nhiều người dân không có nhà để ở, phải tạm trú trong những căn nhà trọ ọp ẹp và chật chội thì TPHCM lại có gần chục ngàn căn hộ tái định cư bỏ không, mỗi năm phải chi hàng chục tỷ đồng để bảo trì.

Khu tái định cư Bình Khánh ở quận 2, TPHCM nằm giữa trung tâm bán đảo Thủ Thiêm. Với diện tích đất rộng 38,4ha và hàng chục block chung cư đồ sộ, khu tái định cư lớn nhất TPHCM này có tới 12.500 căn hộ và được xây dựng hoàn thành từ năm 2015. Thế nhưng, kể từ đó đến nay, nhiều block chung cư vẫn cửa đóng then cài và đang xuống cấp trầm trọng.

Chị Trần Thị Soi, người bán cháo lòng ở block C, Khu tái định cư Bình Khánh nói rằng, chị bán ở đây từ lúc những block chung cư này chưa làm móng. Đến giờ, nhà đã xây xong lâu rồi mà không thấy ai về ở. Chị Soi quê ở Nam Định, hai vợ chồng vào Sài Gòn bán cháo lòng gần 10 năm nay. Tối về, hai vợ chồng nghỉ tạm trong căn phòng trọ tầm 12m2 ở quận 2.

“Nhìn hàng ngàn căn nhà bỏ không ở đây mà tiếc đứt ruột. Nhà bỏ hoang, không có người ở nên nhanh xuống cấp quá. Với những người nghèo như tôi, đẩy xe cháo đi bán từ sáng sớm đến tối mịt mới về cũng chỉ đủ tiền lo cho hai đứa con ăn học với trả tiền trọ. Không biết bao giờ mới mua được nhà”, chị Soi nói.

Là một trong số rất ít gia đình dọn về đây sinh sống, bà Nguyễn Mai Linh nói Khu tái định cư Bình Khánh nằm ngay trục đường Mai Chí Thọ rất đắc địa, nhưng vì giá bán nhà tái định cư ở đây khá cao nên nhiều người không đủ tiền mua, cuối cùng đành nhận tiền rồi tự tìm nơi ở mới.

“Ở đây thoải mái hơn nơi ở cũ về giao thông cũng như an ninh. Tuy nhiên, người dân tái định cư không tính được kế sinh nhai, bởi hạ tầng không phù hợp cho người dân làm ăn, buôn bán. Hơn nữa, người dân trước đây đã quen nếp sinh hoạt cũ, chưa quen với lối sống ở chung cư nên khu này hoang vắng lắm”, bà Linh nói.

Tương tự, Khu tái định cư Vĩnh Lộc B ở huyện Bình Chánh cũng đang trong cảnh hoang vắng. Với nguồn vốn đầu tư 1.000 tỷ đồng cho 529 nền đất và 1.939 căn hộ, năm 2011 khu nhà ở này đã đưa vào hoạt động.

Khu tái định cư Vĩnh Lộc B được xây dựng đồng bộ bằng nhiều công trình phụ trợ như siêu thị, khu thể thao, trường học… nhưng hầu hết các gia đình được phân về đây thuộc diện tái định cư ở đường Bùi Viện, kênh Tham Lương và một số chương trình chỉnh trang nội đô… đều không muốn về vì cho rằng cách quá xa trung tâm TPHCM.

Bà Dương Thu Trang sống tại Khu tái định cư Vĩnh Lộc B nói rằng, hạ tầng giao thông tại đây không đảm bảo, nhà ở và các công trình phụ trợ đang ngày càng xuống cấp nghiêm trọng. Do đó, dù đã xây xong chục năm, nhưng cả khu chỉ có vài trăm hộ đến ở, số còn lại vẫn nằm chờ.

Báo cáo của Sở Xây dựng TPHCM cho thấy, tính đến hết năm 2019 nguồn nhà ở, đất ở phục vụ tái định cư thuộc sở hữu Nhà nước trên địa bàn TPHCM là 9.434 căn hộ và 2.254 nền đất chưa sử dụng tại 163 dự án.

Trong đó, một số được quản lý để chờ bán đấu giá (gần 4.800 căn), số khác (hơn 2.000 căn) chờ bố trí tái định cư cho các dự án trong tương lai. Cụ thể, các dự án thuộc khu đô thị mới Thủ Thiêm hiện còn hơn 5.300 căn hộ tái định cư để trống thuộc các lô từ R1 đến R7 trong khu tái định cư 38,4ha Bình Khánh; gần 1.000 căn hộ tại dự án tái định cư Vĩnh Lộc (huyện Bình Chánh), một chung cư ở quận 12 còn 320 căn; 220 căn hộ tại chung cư Tân Mỹ (quận 7); 470 căn hộ tái định cư tại quận Bình Thạnh (chưa bàn giao thực tế)…

Theo ông Huỳnh Thanh Khiết, Phó Giám đốc Sở Xây dựng TPHCM, việc dôi dư nhà tái định cư có nguyên nhân từ chính sách đền bù giải tỏa thay đổi do luật pháp thay đổi. Đối với số căn hộ còn trống, TPHCM đã đấu giá 5.022 căn và 43 nền đất. Vừa qua, các quận huyện đã đăng ký 2.576 căn hộ và 1.079 nền đất để phục vụ nhu cầu tái định cư trên địa bàn.

Trong khi đó, ông Nguyễn Thanh Hải, Giám đốc Trung tâm Quản lý nhà và Giám định xây dựng, Sở Xây dựng TPHCM thông tin, trong năm 2020, số tiền TPHCM đồng ý chi trả để quản lý, vận hành, sửa chữa gần 10.000 căn nhà tái định cư đang bị bỏ trống là 71 tỷ đồng. Những năm trước, khoản chi này dưới hình thức Công ty Dịch vụ Công ích quận, huyện tạm ứng tiền để sửa chữa, vận hành.

“Báo cáo kiểm toán hoạt động đầu tư xây dựng, mua nhà, đất phục vụ tái định cư và công tác quản lý, bố trí quỹ nhà, đất tái định cư giai đoạn 2016-2020” của TPHCM do Kiểm toán Nhà nước công bố cũng cho thấy, TPHCM đang lãng phí hàng nghìn tỷ đồng với hơn một nửa số lượng quỹ nhà đất tái định cư dôi dư.

Theo báo cáo, trong khoảng thời gian 2004-2007, TPHCM có chủ trương đầu tư xây dựng 30.000 căn hộ phục vụ công tác tái định cư trên địa bàn và 12.500 căn hộ phục vụ công tác tái định cư Khu đô thị mới Thủ Thiêm.

Một số dự án có thời gian đầu tư kéo dài, việc bố trí tái định cư chậm, chi phí vận hành cao, hiệu quả thấp, gây lãng phí nguồn vốn đầu tư từ ngân sách. Không có người ở thời gian dài làm công trình xuống cấp trầm trọng. Các hạng mục siêu thị, bệnh viện, trường học đã hoàn thành cũng không hoạt động được, gây lãng phí ngân sách. Công trình ngày một hoang hóa trong khi ngân sách vẫn phải chi cho việc quản lý, vận hành.

Trước thực trạng này, bà Phan Thị Thắng, Phó chủ tịch HĐND TPHCM đề nghị Sở Xây dựng phải tính toán giải pháp để giải quyết số lượng căn hộ, nền đất tái định cư trống chứ không thể để kéo dài gây tốn kém ngân sách, hao hụt giá trị tài sản công như vậy được. Bà Thắng cho rằng không nên phải chăm chăm giữ nhà tái định cư trong khi không biết khi nào bố trí được, nhu cầu của người dân ra sao…

Để tránh lãng phí nhà tái định cư, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TPHCM (HoREA) nói rằng, cần phải điều tra xã hội học trước khi thu hồi đất thực hiện các dự án, đồng thời khi hỗ trợ tái định cư phải có nhiều phương án để người dân lựa chọn.

Việc điều tra xã hội học sẽ giúp cơ quan Nhà nước nắm được nhu cầu, hoàn cảnh, sinh kế, kể cả tâm tư, nguyện vọng của người có đất bị thu hồi, giúp cho việc thực hiện thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư được sát thực tế và phù hợp với nhu cầu của người dân, tránh tình trạng dư thừa nhà tái định cư như trong những năm gần đây.

Duy Quang