Mỗi ngày hàng chục ghe thuyền như mở hội hút cát trái phép trên sông Trà Khúc đoạn ngay giữa trung tâm TP.Quảng Ngãi gây hàng loạt hệ lụy: thất thoát tài nguyên, mất ANTT, ATGT … nhưng lãnh đạo UBND thành phố lại bảo “không đáng kể” (?!).
Dưới sông “mỏ hội” hút cát, trên bờ thu lợi khủng
Những ngày tuần đầu tháng 10/2021, từ tin báo của người dân, PV dễ dàng ghi nhận nạn “cát tặc” tái diễn, rầm rộ rút ruột sông Trà Khúc đoạn qua các phường Lê Hông Phong, xã Nghĩa Dũng và Nghĩa Phú (TP.Quảng Ngãi).
Bất luận đêm hay ngày, cát tặc công nhiên lộng hành. 15 giờ ngày 5/10, gần chục ghe thuyền đang “mở hội” hút cát trên sông Trà Khúc đoạn qua P.Nghĩa Dũng. Mặc cho người dân đứng quan sát trên bờ, những chiếc ghe thuyền độ chế, để lộ vòi hút cát 1 đầu cắm xuống dưới sông, 1 đầu xả cát vào thuyền. Ghe thuyền di chuyển đến đâu, vòi hút cát di chuyển đến đó trong tiếng máy nổ rền vang. Các thuyền cách nhau vài ba mét, có hai người ngồi trên để đánh lái, và điều khiển vòi. Những thớ cát vàng cứ thế tuôn theo vòi hút, phút chốc dần đầy lòng ghe.
Tương tự, đoạn sông phía trên P.Nghĩa Phú, gần cầu Cổ Lũy, 3-5 ghe thuyền khác cũng liên tục quần đảo, sục vòi rút ruột sông Trà Khúc…
Cứ thế, chưa đầy 30 phút, cát được hút đầy “có ngọn” vào các ghe thuyền, ước chừng hơn 3 khối cát. Nhanh chóng, đội quân cát tặc đánh lái, đưa thuyền chạy về phía cầu Trà Khúc. Chập tối, hoạt động cát tặc thêm rầm rộ, trước khi vào cao điểm hút cát lúc khuya và rạng sáng. Bên ánh đèn pin chớp nhóa, cát tặc hoạt động hết công suất, điều khiển ghe thuyền, dùng vòi hút ngang nhiên rút ruột, khai thác cát trái phép. Chừng hơn 10 phút, từ vị trí hút cát, các ghe thuyền tấp về cồn đất giữa sông, chuẩn bị tuồn lên bờ. Ghe này vừa tấp vào, thuyền hút khác lại trực chỉ lòng sông Trà Khúc.
Theo dấu “tập đoàn” ghe thuyền hút cát này, PV lần tìm khu vực các cồn đất giữa sông, đến những điểm tập kết để đưa lên nhiều bãi chứa trái phép ngay khu vực đường Trường Sa, đường Bà Triệu (P.Lê Hồng Phong)….
Ghi nhận PV, dù hiện trường cát tặc rõ ràng, ghe thuyền và hệ thống bơm hút cát, vận chuyển cát rõ ràng, nhưng nhiều ngày hiện trường, PV không hề thấy bóng dáng lực lượng chức năng TTKS, xử lý vi phạm.
Theo người dân địa phương, tần suất mỗi ghe một ngày có thể chạy đến 6-8 chuyến, tính ra có hàng trăm khối cát bị rút ruột đêm ngày. Chỉ cần “bán tươi” cho các đối tượng thu gom bên bờ sông, cát tặc đút túi 150-170.000 đồng/ghe (giá trung bình 50-60.000 đồng/khối), dễ dàng kiếm tiền triệu/ngày. Trong khi đó, các “đầu nậu” chỉ cần vận chuyển cát lên bờ, bán lẻ với giá 150-250.000 đồng/khối, tiếp tục thu lợi khủng.
Sáng 6/10, trong vai người mua cát, PV gặp một người đàn ông tên Việt (đang điều khiển máy xúc ở bãi tập kết cát ngay bờ kè phía đầu đường Trường Sa) cho biết: nếu có nhu cầu mua thì bãi sẽ cung cấp cát vào sáng sớm mỗi ngày, với giá 150.000 đồng/khối, nhưng không có hóa đơn, chừng từ?
Tương tự, tại điểm kinh doanh vật liệu xây dựng Chín Sinh (khu vực đường Bà Triệu – QL1, phường Lê Hồng Phong), PV được người bán cát ở đây ra giá: 250.000 đồng/khối, nhưng mua với số lượng lớn có giá từ 200-220 ngàn đồng/1m3. Người đàn ông bán cát này quả quyết, nguồn cát thu mua từ cát khai thác trái phép trên địa bàn nên không có hóa đơn chừng từ. Nếu cần sẽ mua dùm hóa đơn, nhưng bên mua cát phải chịu tiền thuế hóa đơn.
Nhan nhản vi phạm, địa phương bảo “không đáng kể?!
Cát tặc lộng hành công khai từ khai thác đến mua bán kéo theo hàng loạt hệ lụy tài nguyên bị rút ruột, nhà nước thất thu thuế phí, mất ANTT, ATGT đường thủy…
Theo người dân thôn Cổ Lũy Bắc (xã Nghĩa Phú), bao đời nay nhiều hộ dân bám lòng sông Trà Khúc để cào don, bắt hến, trồng trọt hoa màu trên các bãi bồi. Nhưng nạn cát tặc khiến lòng sông biến dạng, xói lở bãi bồi. Thôn Cổ Lũy Bắc nhiều lần kiến nghị lên các cấp chính quyền nhưng không được xử lý triệt để. Trái lại, mới đây họ còn bị một số đối tượng khai thác cát tìm cách trả thù, phá hoạt tài sản, công cụ sản xuất, gây mất ANTT. Theo người dân, cát tặc khó có thể lộng hành nếu không có nhóm lợi ích, bảo kê?
Bà Võ thị Lệ Thu, Chủ tịch UBND xã Nghĩa Phú cho biết, qua theo dõi, địa phương nắm được có khoảng 12-13 hộ sinh sống xã Nghĩa Phú, xã Nghĩa An, xã Tịnh Long tham gia khai thác cát trái phép trên khu vực sông Trà Khúc qua địa phận xã. Cùng với đó có 2 hộ dân là Cao Thanh Dưỡng và Cao Văn Thịnh thu mua, tập kết, buôn bán cát trái phép tại bờ sông thuộc thôn Cỗ Lũy Bắc. Theo bà Thu, người dân bức xúc vì cát tặc ảnh hưởng đến sản xuất, ANTT trên địa bàn. Xã đã lập 3 biên bản vi phạm, thu giữ phương tiện 1-3 tháng của các đối tượng “cát tặc” nhưng chế tài không mạnh nên khó xử lý triệt để.
“Ngày 30/9, chúng tôi phải cho đổ khối bê tông chặn đường phương tiện khai thác, vận chuyển cát trái phép ở khu vực bờ sông Cổ Lũy Bắc. Ngay sau đó, vào đêm 1/10, một loạt phương tiện, dụng cụ sản xuất của người dân sinh sống bằng nghề cào hến, bắt don neo đậu, cất giữ trên sông bị chặt phá gây hư hại”, bà Thu nói.
Ông Bùi Nhật Minh, Chủ tịch UBND xã Nghĩa Dũng thừa nhận cát tặc lộng hành trên sông Trà Khúc đoạn qua địa bàn, nhưng khó xử lý vì phân cấp, phần quyền. Xã quản lý khu vực giáp bờ kè, trong khi cát tặc hoành hành giữa sông, do lực lượng CSGT tuần tra, xử lý.
Trao đổi về vấn đề này, lãnh đạo Phòng CSGT (công an tỉnh Quảng Ngãi) cho rằng, mới tập trung chủ yếu công tác tuyên truyền, khuyến khích người dân chuyển đổi sản xuất không khai thác cát trái phép và đến nay chưa xử lý được trường hợp “cát tặc” nào?
Đặc biệt, dù nạn cát tặc có dấu hiệu hoạt động công khai trên địa bàn, nhưng ông Phạm Viết Ất, Chủ tịch UBND phường Lê Hồng Phong cho rằng: sau khi lực lượng chức năng vào cuộc xử lý, ngăn chặn quyết liệt hiện nạn cát tặc đã “tạm lắng” (?). Chỉ khi PV cung cấp thông tin, hình ảnh khai thác đến tập kết cát trái quy định, vị chủ tịch UBND phường này cho biết “sẽ chỉ đạo lực lượng xác minh, xử lý”.
Thậm chí, ông Nguyễn Lâm- Phó Chủ tịch UBND TP. Quảng Ngãi cũng khẳng định: đơn vị chức năng liên tục tổ chức truy quét, xử lý nên hiện nay cát tặc “không đáng kể” (?).Theo ông Lâm, trước đây tỉnh Quảng Ngãi có chủ trương cho phép người dân khai thác cát thủ công trên sông Trà Khúc theo từng tổ, đội. Sau khi chủ trương này xóa bỏ, nhưng một số người dẫn vẫn lén lút khai thác cát sỏi trái phép và “không đáng kể”.
